DANI STEFANA MITROVA LJUBIŠE U BEOGRADU 2016.
– LEPOTA VIZUELNOG I ZVUČNOG
Mr Ana M. Zečević
Dani Stefana Mitrova Ljubiše u Beogradu održani su u Etnografskom muzeju od 13. do 15. marta 2016. godine, u organizaciji Udruženja Paštrovića i prijatelja Paštrovića u Beogradu „Drobni pijesak“ i domaćina Etnografskog muzeja. Tom prilikom priređena je izložba fotografija i promovisane su tri publikacije, sve u izdanju udruženja „Drobni pijesak“ i Društva za kulturni razvoj „Bauo“ (Petrovac na Moru). Urednik Biblioteke „Kulturno nasljeđe Paštrovića“ kojoj pripadaju ove tri knjige je Dušan Medin, MA, recenzent Biblioteke je maestro Bojan Suđić, za izdavače: dr Pavle R. Anđus i Mila Medin. Kao prethodnica ovim svečanostima, u beogradskoj Galeriji Akademije 28 je 9. marta priređena izložba akvarela Paštrovića Sava Pavlovića, koji je živopisnim motivima mora i morskog sveta oživeo lepote Reževića i Petrovca na Moru.
Svečano otvaranje Dana Stefana Mitrova Ljubiše u Beogradu tematski je bilo posvećeno paštrovskoj svadbi; otvorena je izložba „Svadbeni spomenar Paštrovića“ kojom su prikazane uveličane stare fotografije paštrovskih svadbi od 1924. do 1968. godine. Nakon pozdravne reči predsednika Udruženja Paštrovića i prijatelja Paštrovića u Beogradu „Drobni pijesak“, prof. dr Pavla R. Anđusa, o paštrovskim običajima i koncepciji izložbe govorili su akademik Branislav Mitrović, koji je i otvorio izložbu, kao i autorka, dr Mila Medigović Stefanović, koja je naglasila potrebu da se istražuje kućna, lična dokumentacija Paštrovića, jer je upravo to svedočanstvo o običajima i tretmanu žena na ovom podneblju. Ona je zahvalila porodicama na trudu uloženom u pronalaženju priloženih fotografija, kao i na informacijama u vezi sa članovima porodica prikazanim na fotografijama. Izložba je propraćena katalogom-flajerom koji je publikovalo udruženje „Drobni pijesak“ – za izdavča: dr Pavle R. Anđus, saradnici na izložbi su Dušan Medin, MA, i Isidora Gavrilović Bukvić koja je uradila i dizajn 20 izložbenih panoa, kao i katalog, štampan u štampariji „Elite print“ (Beograd) u tiražu od 150 primeraka.
U nastavku ove večeri promovisana je knjiga dr Mile Medigović Stefanović „Nevjesta u svadbenom krugu“, o kojoj je, osim akademika Mitrovića, profesora arhitekture, govorila i dr Mirjana Blagojević, advokat i dugogodišnji istraživač istorije prava, recenzentkinja knjige. Ona je veliku pažnju posvetila običajnom pravu žena u Paštrovićima, tradiciji nasleđivanja porodične imovine i posedovanju imovine nakon ulaska u brak. Autorka knjige iznela je svoje impresije koje se temelje na dugogodišnjem istraživanju kulturnog nasleđa Paštrovića, o položaju, pravu i emotivnoj granici paštrovske žene, te u jednom delu knjige o tome piše: „Kolo i poigravanje uz oglašavanje pušaka, mješenje hljeba, razvijanje barjaka, klanje ovnova i volova u obrednoj su funkciji posvećenja života, a obilje su muškog principa svadbenog rituala. Žensko mamljenje i spoj ljubavnog i erotskog sjedinjavanja reflektuju igre u kolu. Kolektivnu ushićenost uvećava novi događaj na stari način, jer povećava krug učesnika u obnovi porodica“. U umetničkom programu učestvovale su Jovana Todorović, student glume na Akademiji lepih umetnosti u Beogradu (klasa prof. Vide Ognjenović) i Tatjana Kaličanin, Jana Počuća i Magdalena Petrović, studentkinje Fakulteta muzičkih umetnosti u Beogradu, čiji je nastup – a cappella izvedbe obrada paštrovskih pesama, pripremila dr Zlata Marjanović.
Druge večeri Ljubišinih dana, 14. marta 2016. godine promovisana je publikacija poetičnog naslova Začuh vilu u dubravu đe pjesan poje: zbornik radova o paštrovskoj i budvanskoj muzičkoj tradiciji i srodnim temama. Urednica izdanja je mr Ana M. Zečević, a recenzenti akademik Petar Vlahović, prof. dr Anika Vukčević Skovran i mr Dobrila Popović, savetnica za oblast muzike Ministarstva kulture Crne Gore. Prilikom predstavljanja zbornika, prof. dr Anika Vukčević Skovran istakla je važnost očuvanja sećanja na paštrovske običaje, koji su se negovali kroz čvrste porodične i plemenske norme, i prisetila se i brojnih interesantnih primera tremana žena kroz istoriju, u paraleli sa ponosnom i vrednom paštrovskom ženom. Magistar Dobrila Popović, između ostalog, posebno je pohvalila naučne temelje radova, vrednost notnih i tonskih zapisa tradicionalnih pesama, ali je takođe istakla i vrednost živih svedočenja, analize i tumačnja prošlog i savremenog. Mr Ana M. Zečević je dala detaljan prikaz sadržaja zbornika, ukazavši na postojanje četrdeset tekstova od trideset i tri autora, povezanih zajedničkom niti – folklorom, pre svega muzičkim, ali i drugim, prisutnim u životu i podneblju Paštrovića. Priređivači knjige, a takođe i autori brojnih priloga, dr Zlata Marjanović i Dušan Medin, MA, takođe su ukazali na potrebu da se prikupljanjem i publikovanjem pronađene i obrađene građe ona sačuva od zaborava i da je njenim razotkrivanjem u javnosti omogući njen novi život, bilo u tradicionalnom bilo u novom, modernijem ruhu. U umetničkom programu učestvovale su studentkinja glume Jovana Todorović i flautistkinja Milja Zenović koje su interpretirale paštrovske stihove i melodije.
Poslednje, treće večeri, 15. marta, u Etnografskom muzeju priređeno je pravo muzičko-umetničko veče. Predstavljena je knjiga dr Zlate Marjanović Primorju na veliko znamenje: odabrani radovi o muzičkoj tradiciji Boke Kotorske, Grblja, Budve, Maina, Pobora, Brajića, Budve, Paštrovića i Spiča (2005–2015), a fantastičan koncert održali su njeni učenici, đaci SMŠ „Stevan Mokranjac“ iz Kraljeva. Prelepe pesme, kao što su paštrovska „Začuh vilu u dubravu“, napevi o zmaju koji preleće „mora na Dunavo“, grbaljskom sokolu, samo su deo predivnih melodija i tema koje je Zlata Marjanović sa svojim učenicima posvetila ovoj večeri. Prisutne su pozdravili domaćini Saša Srećković iz Etnografskog muzeja i Dušan Medin, a nakon njih su se obratile recenzentkinje. Prema rečima dr Mile Medigović Stefanović „istraživanje muzičke tradicije je, u uslovima globalizacije i svođenja kulture na obrasce površnosti i zabave, primjer za ugledanje i poziv budućem pokoljenju, te je nova knjiga dr Zlate Marjanović veliki doprinos proučavanju muzičke kulture“. Autorka knjige kroz sakupljenu građu, intervjue, zvučne beleške i sopstvene notacije primera koje je pronašla, ukazuje na bogatstvo muzičkog folklora, na različitost stilova, na zajedničke osobine i razlike svih odabranih geografskih oblasti. Prema navodima druge recenzentkinje, dr Aleksandre Jović Miletić „radovi u ovoj publikaciji daju adekvatan prikaz pojedinca kao stvaraoca i odnosa većine prema njemu, što zajedno, uz sabornost, i čini tradiciju jednog naroda. Opisi svih relevantnih činilaca doprinose tome da se pesmi i svirci daje funkcionalan značaj u životu ljudi. Kultura i naučno vaspitanje koji se ispoljavaju u traženju i komentarisanju svih autora koji su se temom o kojoj piše bavili ili se bave, daje pregalaštvu dr Zlate Marjanović posebnu nijansu finoće u izrazu. Nesebično deli sve podatke i saznanja do kojih dolazi, pronalazi i ono što su drugi zaboravili ili smatrali nebitnim, a ispostavlja se da je veoma značajno. I na kraju, zbog ljubavi prema ljudima, poštovanja prema svojim kazivačima i narodnim umetnicima i obimne građe koju je proučavajući Crnogorsko primorje i njegovo neposredno zaleđe prikupila, dr Zlata Marjanović zaslužuje da joj njeni kazivači, pevači i svirači kažu – Zlata Marjanović – na veliko znamenje Crnogorskom primorju“. Proslavom paštrovskih, primorskih i pesama iz Stare Srbije u izvođenju učenika SMŠ „Stevan Mokranjac“ iz Kraljeva završeni su ovogodišnji Dani Stefana Mitrova Ljubiše u Beogradu. Na samom kraju večeri obratio se i zahvalio svima prof. dr Pavle Anđus, ukazavši na važnost nastavka kulturnih i naučnih aktivnosti Udruženja kojima se doprinosi istraživanju, afirmaciji i predstavljanju zavičajnog kulturnog nasleđa i stvaralaštva. Posebno se osvrnuo na predlog mr Dobrile Popović da Udruženje „Drobni pijesak“ raspiše konkurs za kompozicije za hor, orkestar i hor ili samo za orkestar koje će biti izvođene na prestižnim muzičkim destinacijama, a kojima bi mogao da diriguje upravo maestro Bojan Suđić. Objavljivanje knjige dr Marjanović finansijski je podržao Nacionalni savjet crnogorske nacionalne zajednice Republike Srbije.
PROGRAM KONCERTA UČENIKA SMŠ „STEVAN MOKRANJAC“ IZ KRALJEVA
KAO I PODATKE O ETNOMUZIKOLOŠKOM ODSJEKU ŠKOLE
MOŽETE VIĐETI AKO KLIKNETE NA UMANJENE STRANE FLAJERA
Sve tri večeri sala Etnografskog muzeja bila je popunjena da poslednjeg mesta, a čast su činili, između ostalih, i Njegova Ekselencija ambasador Crne Gore u Srbiji, gospodin Mićunović, sa saradnicima, predstavnici dijaspore Crnogoraca i Bokelja u Srbiji, kao i mnogi drugi gosti.
Fotografije: Đorđe Radonjić, stud. arheologije
