Moderna galerija – Otvorena izložba ikona umjetnice Petre Kosnić

U četvrtak, 24. februara 2022. godine u 19 časova u Spomen domu „Stefan Mitrov Ljubiša otvorena je izložba ikona umjetnice Petre Kosnić pod nazivom „Agios“. Ova izložba je dio programa kulturne manifestacije „Ljubišini dani“ koja se održava od 21. februara do 2. marta 2022. godine u Budvi i Petrovcu, u organizaciji JU Muzeji i galerije Budve. Ove godine, manifestacijom se obilježava 200 godina od rodjenja znamenitog pisca i političara iz Budve i Paštrovića – Stefana Mitrova Ljubiše (1822–2022).

Izložbu je zvanično otvorila mr Lucija Đurašković, istoričarka umjetnosti i direktorica JU Muzeji i galerije Budve, koja potpisuje i tekst kataloga izložbe: „Sagledavanje ikone kao osobenog likovnog ostvarenja neminovno nameće pitanje kako je pravilno razumjeti i vrjednovati. Značenjska posebnost njenog likovnog teksta, u prvom redu, zahtijeva suočavanje sa ključnim razlikovanjem dva opozitna estetička koncepta: antropocentričnog i teocentričnog, kao polaznih za razumijevanje slike/ikone. Renesansna tradicija utemeljuje teoriju slike zasnovanu na antropocentričnom konceptu koji, grosso modo, ostaje primarno važećim principom i u teoriji moderne umjetnosti. Nasuprot ovome, teocentrični koncept analogan je značenju vizantijsko-pravoslavnog bogoslovlja. Tako je u složenom sistemu relacija jednog i drugog koncepta odlučujuća elementarna razlika slike kao autonomnog estetskog objekta i slike/ikone kao liturgijskog (molitvenog) predmeta. Saglasno ovom razlikovanju, kao što je uočljivo, moderni pojam umjetničkog djela polazi od njemu imanentnih ili autonomnih strukturnih atributa. Suprotno od ovog poimanja, skoro po definiciji, ikona je svagda određena transcendirajućim Prvolikom ili Arhetipom, odnosno pojmom »Svetog«. Jasno je, dakle, da u ikonopisnom stvaralaštvu posmatrač ne doživljava ikonu samo čulno, već i duboko duhovno, uspostavljajući sa njom aktivni odnos preko upućivanja molitve čiji je cilj sopstveno etičko oboženje. Upravo i ikone Petre Kosnić na kojima isijavaju likovi svetitelja i svetiteljki (“Presveta Bogorodica”, “Gospod Isus Hristos”, “Sv. Arhanđel Mihailo”, “Sv. Nikola”, “Sv. Dimitrije”, “Sv. Jovan Lestvičnik”, “Sv. Georgije” “Sv. Jovan Šangajski”, “Sv. Ksenija Petrogradska”…) svojim plemenitim ozračjem i mirnoćom navode na potrebu posmatrača da se pred njima pomoli i uspostavi poseban korelativni odnos zasnovan na dubokoj ontološkoj prožetosti etičkih i estetičkih normi oslonjenih na metafizički, sveobuhvatni energetski princip koji bitno određuje stvaralački čin i, u tom smislu, posebno ističe specifičnost bića ikone. Iako čvrsto oslonjene na srpsko-vizantijski stilsku tradiciju, na Petrinim ikonama primjetna je inventivnost u iznalaženju kombinacija kojima umnožava formule uklapajući se u osnovni ikonografski kanon, posebno preko izraza i oblika lica svetih likova, njihovih ruku, kose i nabora odjeće, koje do izvjesne mjere tretira na svoj način, bogati i usavršava, ali ih, u bitnom, ne mijenja. Petra Kosnić svojim ikonama udahnjuje novu sveprožimajući energetsku dimenziju, ispunjenu živim ozarujućim saglasjem estetsko-etičkih kategorija, koje snagom duhovnog izraza, dodiruju dušu, uznoseći je u neke sasvim druge, nepoznate, mistično-blažene sfere“.

Prisutnima se obratila umjetnica Petra Kosnić, koja je prisutne upoznala sa svojim umjetničkim putem i shvatanjima. Umjetnica je istakla zadivljenost i inspirisanost čudotvornom ikonom Budvanske gospe, koja se čuva u crkvi Sv. Ivana Krstitelja u budvanskom Starom gradu, i najavila da će njen budući rad biti inspirisan upravo ovom ikonom.