U petak, 7. avgust 2015. godine u Spomen domu Crvena komuna u Petrovcu održan je multidisciplinarni okrugli sto po pozivu „Lazaret i Kastelo u Petrovcu na Moru“, koji je, pod pokroviteljstvom JU Muzeji i galerije Budve, organizovan u okviru projekta „Lazaret i Kastelo: nadahnuće i motiv“, Dušana Medina, dipl. arheologa.
Ovim projektom željelo se, uz cjelovit i višedisciplinarni pristup, putem sinteze različitih informacija, predstaviti nekadašnje i savremeno stanje objekata, ukazati na moguće puteve njihove dalje valorizacije i upotrebe, kao i ponuditi javnosti manje poznatu građu koja može biti zanimljiva budućim stvaraocima i istržaivačima.
Nedjelju dana ranije, u petak, 31. jula, u prostoru galerije „Marko K. Gregović“ otvorena je istoimena izložba kojom su predstavljeni arhitektosnki i likovni radovi, fotografije i eksponati četvorice autora u okviru četiri manja segmenta: „Riblji restoran ‘Lazaret’” (autor Slobodan Bobo Slovinić, 1965–1966; autentična i digitalizovana građa: skice i dokumentacija istoimenog diplomskog rada odbranjenog na Akademiji primenjenih umetnosti u Beogradu, 1966); „Lazaret, Kastelo i Katiči – likovna inspiracija Slobodana Boba Slovinića (1967–2015)” (15 akvarela, ulja na platnu, grafika, kombinovanih tehnika); „Bar ‘Castello’” Zorana B. Petrovića i Aleksandra Radojevića, 1967–1971. (dio originalne i digizalizovane foto, tehničke i pisane dokumentacije projekta adaptacije i uređenja enterijera Lazareta u bar “Castello”), i „Digitalni prikaz Lazareta i Kastela“ (autor Goran Pajović, 2015; digitalna rekonstrukcija i 3D animacija stanja objekta od prije pola vijeka na osnovu foto, planske, grafičke i pisane dokumentacije; dva video-intervjua sa Slobodanom Bobom Slovinićem i Dragutinom Ivoševiem – Maršalom). Izložba je zatvorena 9. avgusta, a tokom svog trajanja pobudila je pažnju brojne stručne i šire publike – mještana i turista, kao i medija.
Na ovom linku se mogu vidjeti detalji sa otvaranja izložbe, kao i kraći video zapis koje je uradio g. Vesko Milović – https://butua.com/izvjestaji-reportaze/petrovac-otvorena-izlozba-lazaret-i-kastelo-nadahnuce-i-motiv/.
Okrugli sto otpočeo je sa radom u 20.00 časova u muzejskoj sali Spomen doma Crvena komuna, prisutne je prigodnim govorom pozdravila mr Milijana Istijanović, kustoskinja petrovačkog doma kulture, a zatim se obratio Dušan Medin uvodnim izlaganjem „Lazaret i Kastelo: mogući putevi razmišljanja i istraživanja“ kojim je ponudio autorefleksivan osvrt na sopstvena dosadašnja istraživačka iskustva prilikom bavljenja ovom temom i predstavio neke od brojnih mogućnosti naučnog i stručnog tretiranja Lazareta i Kastela.
Mr Mladen Zagarčanin, dipl. arheolog iz Zavičajnog muzeja u Baru, održao je predavanje „Rimska i ranovizantijska vila u Petrovcu kao nukleus srednjovjekovne Lastve“ i govorio o dosadašnjim istraživanjima vila, posebno posljednjim kojima je rukovodio (2006–2011), tamo otkrivenim nalazima i interpretacijama, zatim kraće i o srednjovjekovnoj Lastvi u kojoj su se formirali Kastelo i Lazaret.
Kultirni istoriograf, bibliotekar i prof. književnosti iz Beograda, dr Mila Medigović Stefanović, je, tokom izlaganja „Kastel Lastva, Lazaret i petrovačko pristanište“ predstavila manje znane detalje o nešem portu (pristaništu), čestim, ali uglavnom neuspjelim iniciranjima njegove izgradnje, pa sve do 1950-ih godina kada je konačno napravljen u formi u kojoj i danas postoji. Rezultati koji su na skupu predstavljeni nastali su tokom istraživanja arhivskih fondova u Budvi, Cetinju i Beogradu. Dobrila Vlahović, dipl. konzervator-restaurator, zaposlena u Ministarstvu kulture Republike Crne Gore i Žarko Milošević, istoričar umjetnosti iz Uprave za zaštitu kulturnih dobara Crne Gore predstavili su djelove elaborata o kulturnom dobru „Ostaci Kastela i Lazareta“ koji su napravili 2013. godine. Iznijeli su detalje o potencijalima i ograničenjima održavanja kulturnog dobra, i prikazali neke savremene devastacije ovog prostora.
Dipl. ing. arh. iz Petrovca, Petar Perović, promišljao je i posmatrao Kastelo i Lazaret kao palimpsest (što je i bio naslov njegovog izlaganja), i predstavio neke mogućih budućih stanja i namjena ovih objekata, koji su kroz vijeme često mjenjali svoju svrhu, i koji će, zasigurno, u skorijoj i daljoj budućnosti imati sasvim nove funkcije. Predavanjem „Digitalne konture zaboravljenih Kastela i Lazareta“ Goran Pajović, dipl. arheolog iz JU Muzeji i galerije Budve, prikazao je kako se i na koji način, na osnovu detaljne terenske dokumentacije (fotografije, planovi, skice…), nakon određenog vremena, može izvršiti digitalna rekonstrukcija zabilježenoga stanja. On je uradio 3D model i animaciju koji su kasnije i prikazani. Slobodan Bobo Mitrović, dipl. ing. arh. iz Budve, pročitao je tekst o Kastelu i Lazaretu kojim je dao kritički holistički prikaz starih i novih zdanja, načina njihove upotrebe kroz vrijeme, s posebnim osvrtom na današnje stanje i nedostatke sa kojima se, uopšte, susrijećemo prilikom bavljenja kulturnom baštinom. Iako je trebalo da učestvuje sa predavanjem „Riblji restoran ‘Lazaret’, Petrovac – opredjeljenje i izbor mikro lokaliteta, koncept unutrašnjeg uređenja prostora“, dipl. arh. i slikar Slobodan Bobo Slovinić, bio je spriječen da prisustvuje skupu. Nakon svih izlaganja, uslijedila je konstruktivna diskusija sa mnoštvom učesnika u trajanju od preko 40 minuta.
Okrugli sto je zatvorila mr Milijana Istijanović koja je učesnicima, u ime organizatora i domaćina, podijelila prigodne poklone – nekoliko publikacija o Paštrovićima. U prisustvu brojnih posjetilaca iz stručne i šire javnosti, kao i medija, okrugli sto je održan u trajanju od gotovo tri sata, a završen je svečanim koktelom.
Očekujemo da će se u dogledno vrijeme pojaviti zbornik radova sa okruglog stola koji će prirediti Dušan Medin.
U subotu, 8. avgusta u 10.30 časova, održan je jednočasovni stručni izlet – obilazak petrovačkog pristaništa, Kastela, spomeničkog kompleksa, Lazareta i neposrednog okruženja. Izletu je prisustvovalo nekoliko učesnika okruglog stola, mještana i domaćin iz bara „Castello“. Utvrđeno je da su mnogi djelovi ovog prostora u manjoj ili većoj mjeri devastirani, ali i da bi uz određene sanacije (npr. spomenički kompleks), tragovi uništenja mogli biti uklonjeni. Za ostale objekte bilo bi potrebno znatno više intervencija da bi se uklonili neprimjereni improvizovano postavljeni sadržaji (npr. Kastelo ili Lazaret).
* * *
Na ovom linku mogu se pogledati i preuzeti fotografije sa okruglog stola
a ovdje se mogu pregledati i preuzeti fotografije sa otvranja izložbe „Lazaret i Kastelo: nadahnuće i motiv“
(autor Zijo Madžurić, Foto studio Madžurić, Bar).
* * *
UKRATKO O KASTELU I LAZARETU
Oba zdanja izgrađena su, prema usmenim predanjima, u 16. vijeku uz saglasnost lokalne Bankade, dok određeni pisani izvori ukazuju na to da je kula Kastelo mogla nastati u 15. Lazaret se od nekadašnje sanitarne zgrade i karantina, što mu je bila prvobitna namjena vremenom transformiso u centar vojne uprave stare Kastel Lastve (naziv Petrovca na Moru do 1919. godine), zatim u zatvor okupatora tokom dva svjetska rata, a sredinom XX vijeka bio je napušten i devastiran, da bih od početka 1970-ih pa do danas bio ugostiteljsko-turistički objekat. Drugi objekat – Kastelo (ili Kastio/Kašćel) ranije je bio visoka kula sa strateškom i fortifikacionom namjenom, koja je sredinom XIX vijeka srušena od strane Austrougarske koja je ovim krajem vladala više od jednog vijeka. Već decenijama unazad prostor Kastela omiljeni je vidikovac petrovačkih turista i posjetilaca, na njemu se nalaze stari zarđali top i spomenički kompleks posvećen Paštrovićima palim od ruke neprijatelja u Prvom i Drugom balkanskom, Prvom svjetskom i, posebno, Drugom svjetskom ratu. Nažalost, dio ovog spomenika čiji su autori umjetnici Anton Kraljić i Vojin Stojić – metalni reljef sa motivima iz NOB-a, prije nekoliko godina djelimično je uništen, a na oba objekta, iako davne 1958. proglašenima kulturnim dobrom, vršene su veće i manje uglavnom neprimjerene intervencije.
PROGRAM OKRUGLOG STOLA KAO I
KRATKE IZVODE IZLAGANJA
MOŽET POGLEDATI AKO KLIKNETE
NA NASLOVNU STRANU KNJIGE
KATALOG IZLOŽBE O LAZARETU I KASTELU
MOŽETE POGLEDATI AKO KLIKNETE
NA NASLOVNU STRANU
