SNOVI

 

ZA DESET BUDVANSKIH

 

MEDITERANSKIH CVJETOVA

 

(Utopijska maštanja budvanskih sanjara)

 

 

NEPOPRAVLJIVI BUDVANSKI SANJARI

 DANAS POSTAVLJAJU SUDBONOSNO PITANJE:

KAKVU BUDVU ŽELIMO, KAKVU BUDVU SANJAMO? 

 

I – PRI TOME – ZDUŠNO ODGOVARAJU:

SANJAMO BUDVU

ČIJI ĆE SE PROLJEĆNI PUPOLJCI RASPUKNUTI U

DESET EVROPSKIH I MEDITERANSKIH CVJETOVA,

I TO:

 

1. Cvijet održive i prosperitetne Budve 

 

U utopiji budvanskih sanjara dominira strateška preokupacija za  socijalno, ekonomski i ekološki održivu i prosperitetnu Budvu, Bečiće, Sveti Stefan i Petrovac.

U tom kontekstu oni izražavaju nadu da će evropska Budva u svom opšte-društvenom napretku promovisati toliko nasušnu politiku i principe održivog razvoja, u skladu sa utvrđenim indikatorima i standardima Evropske unije, kao i sa zaključcima Konferencije Ujedinjenih nacija o održivom razvoju (Rio+20), koja je održana u Brazilu u junu 2012. godine.

Drugim riječima, aktuelni budvanski društveno-ekonomski trenutak ukazuje da je neophodan kopernikanski zaokret u planiranju i korišćenju prostora, zaštiti životne sredine i održivom turističkom razvoju.

U vezi s tim budvanski sanjari pomalo naivno i nadrealistički očekuju da osnovni princip održivog razvoja treba da bude živjeti i raditi tako da budućim pokoljenjima ostavimo unaprijeđene prirodno-ekološke, ekonomske, socijalne i kulturne vrijednosti, koje smo sami naslijedili od naših predaka.

Da bi se to obistinilo, oni utopijski razmišljaju kako je potrebno da budvanska opština, što prije, pripremi i donese integralnu koncepciju održivog turističkog razvoja, koja će doprinijeti preporodu prostora, prirode i turističkog privređivanja na njenom području. Na bazi sveobuhvatne analize postojećeg stanja, uz respektovanje komparativnih indikatora održivog turizma EU, njihovi snovi ukazuju da je nužno iznova sagledati turistički noseći kapacitet na Budvanskoj rivijeri, odnosno procijeniti maksimalni broj ljudi koji u isto vrijeme mogu da posjete ovu turističku destinaciju, bez izazivanja štetnih posljedica po fizičko, ekonomsko i socio-kulturno okruženje i neprihvatljivo smanjenje kvaliteta zadovoljstva posjetilaca.

Tvrdoglavo sanjaju da, nakon donošenja zvanično najavljenog Prostornog plana za Crnogorsko primorje (kojim Crna Gora – kao mediteranska država – treba da ispuni obavezu prema potpisanoj Barselonskoj konvenciji, u smislu oživotvorenja principa održivog razvoja, zabrane gradnje u pojasu od 100 m od obalne linije i dr.) i pomenute koncepcije održivog razvoja budvanskog turizma, opština Budva i njeni organi pristupe reviziji pojedinih lokalnih planskih dokumenata (prostorno-urbanističkog plana lokalne samouprave, pojedinih detaljnih urbanističkih planova i dr.). Jer, prostorno planiranje je najpodesnije sredstvo za rješavanje nastalih protivrječnosti i konflikata u korišćenju prostora kao najvažnijeg budvanskog razvojnog resursa.

Zastupanu reviziju lokalnih planskih dokumenata treba – prema ovim snovima – iskoristiti za sanaciju, rekonstrukciju, transformaciju i za svestranu urbanu i ekonomsku renesansu budvanske regije, koja je u minulim godinama i decenijama bila izložena snažnoj agresiji tzv. građevinskog lobija.

S druge strane, u cilju osiguranja ekonomsko-finansijske održivosti naše opštine budvanski sanjari su u svojim snovima naročito  „posvećeni“ težnji koja će nedvosmisleno doprinijeti konsolidovanju njenog budžeta, kako na kratak, tako i na dugi rok, u smislu uspostavljanja potpune finansijske ravnoteže između priliva potrebnih budžetskih prihoda i blagovremenog izmirivanja svih nasušnih obaveza.

 

2. Cvijet za nove hotele i nova radna mjesta

 

Budvanski sanjari veoma često sanjaju privlačenje direktnih stranih investicija i njihovo ulaganje prvenstveno u izgradnju novih visokokvalitetnih hotela (Jaz, Bečići, Kamenovo, Drobni pijesak, Reževići, Lučice, Buljarica i dr.), kako bi se time obezbijedila veća zaposlenost i otvaranje novih produktivnih radnih mjesta za mlade generacije koje dolaze.

Pošto su hoteli kičma turističke industrije, u njihovim snovima posebno se „vrzmaju“ brojne stimulativne mjere i mogući povoljniji institucionalni uslovi, koji treba da podstaknu ulazak najpoznatijih međunarodnih hotelskih brendova na budvansko primorje.

Nadalje, utopijski očekuju da se pokazatelj od 67 dana pune zauzetosti izgrađenih turističkih kapaciteta u svim vidovima smještaja (ostvaren u 2011. godini) perspektivno podigne na najmanje 120 dana stoprocentne komercijalne eksploatacije raspoloživog turističkog smještaja.

Osim toga, sanjare da se spektar budvanskog turističkog proizvoda  diversifikuje i oplemeni kvalitetnim, održivim i raznovrsnim turističkim alternativama i sadržajima, koji će doprinijeti produženju turističke sezone i povećanju turističke potrošnje po danu boravka turista. U sklopu takve razvojne orjentacije često im na san, kao teška noćna mora, dolazi nasušna potreba da se mora povesti odlučna borba protiv sive ekonomije u turizmu, koja – prije svega – podrazumijeva eliminisanje postojećih vašarišta i neadekvatnih privremenih objekata, sa nekontrolisanim haosom, duž naših šetališta, na trgovima i drugim javnim površinama, uz neophodnu fiskalizaciju gotovo svih djelatnosti iz široke lepeze turističkog mikroprivređivanja.

Aktuelni snovi budvanskih sanjara ukazuju da se jedino na ovaj način može realizovati direktni doprinos budvanskog turizma crnogorskom bruto domaćem proizvodu (BDP) u iznosu od oko 250 miliona eura, koliko se realno može ostvariti u 2016. godini. S tim u vezi treba reći da je taj doprinos u 2011. godini iznosio oko 140 miliona eura.

Rast ukupne zarađivačke sposobnosti budvanskog turizma za 12,4% godišnje (prema viziji budvanskih sanjara, koja proističe iz procjene Svjetskog savjeta za turizam i putovanja iz Londona) omogućiće redovnije i pristojnije plate zaposlenih u privredi i javnom sektoru, što će građanima Budve osigurati kvalitetniji, udobniji i bezbrižniji život.

 

3. Uzvišeni cvijet socijalne pravde

 

Kao socijalno odgovorni utopisti, budvanski sanjari se zanose za to da se dinamičan razvoj budvanske opštine zasniva – pored ostalog – i na principima socijalne pravde (poštenju, crnogorskom čojskom nasljeđu, jednakosti, ravnopravnosti, pravednosti, međusobnoj odgovornosti i uvažavanju različitosti).

Stalna borba za iskorijevanje siromaštva i nezaposlenosti, kroz respektabilno izdvajanje sredstava solidarnosti i jačanje socijalnih fondova na svim nivoima društvenog i privrednog organizovanja, nalazi se u samom fokusu zastupanih budvanskih snova, jer je to bitan uslov za svestrani društveni napredak. Pri tome, utopijski se razmišlja da nijedan građanin Budve ne smije biti zaboravljen i prepušten stihiji i nemilosrdnom dejstvu surovih zakona tranzicije, tržišne ekonomije i narastajuće ekonomske krize.

U ovim snovima socijalna pravda i solidarnost podrazumijevaju, prije svega, uvažavanje osnovnih ljudskih prava. Jer, osoba koja živi u siromaštvu, odnosno na rubu životne egzistencije faktički je  diskriminisana i lišena dostojanstvenog života.

Stoga danas u XXI vijeku, poučeni iskustvom da se Budva (poslije razornog zemljotresa iz 1979. godine) podigla iz pepela i ruševina upravo na talasu jedne velike, nadasve tople, ljudske i nesebične jugoslovenske solidarnosti, budvanski sanjari redovno sanjaju i prizivaju vođenje aktivne socijalne politike i ispoljavanje neophodnog razumijevanja za sve one naše sugrađane koji se nalaze u stanju nužne socijalne potrebe.

 

4. Utopijski cvijet jednakih šansi za sve građane

 

U fantaziji budvanskih sanjara često se pojavljuje Budva kao sredina jednakih šansi za sve njene građane, bez obzira na njihovu političku, nacionalnu, vjersku, socijalnu i drugu pripadnost ili uvjerenje.

S druge strane, u svojim zaludnjim snoviđenjima oni teže da se u raspodjeli društvenih i materijalnih vrijednosti suzbije svaka ljudska pohlepa, egoizam i lični interesi, odnosno eliminišu sve moguće privilegije, koje donose partija, vlast, rođačke i prijateljske veze i preporuke.

S tim u vezi posebno streme takvom društvu u kome će jedina „privilegija“ u napredovanju na društvenoj ljestvici biti kreativno znanje, profesionalizam, radna disciplina, odgovornost i konkretni rezultati rada.

U društvenim i političkim prilikama, u kojima neće biti povlašćenih pojedinaca, grupa, nepotizma i korupcije, sanjaju da svaki građanin Budve, u uslovima jednakih šansi i istih startnih pozicija za sve, osigura sopstvenu egzistenciju i lični prosperitet.

 

5. Cvijet vladavine prava i zakona

 

U svojoj fikciji budvanski sanjari se zalažu za Budvu potpune i odgovorne vladavine prava, u kojoj će svi građani – bez obzira na socijalni status – biti jednaki pred zakonom. Drugim riječima, po njima, u našem društvu treba da vladaju pravo i zakon, a ne pojedinac ili neka grupa ljudi, kako se nekontrolisana moć ne bi pretvorila u politički poredak svemoći i lične vlasti.

Vladavina prava i efikasna borba protiv korupcije i organizovanog kriminala nijesu samo prvi uslov za naše dalje evro-atlanske integracije, nego istovremeno temelj na kome počiva čitava građevina crnogorskog društva. Ukoliko taj temelj nije dovoljno čvrst i imun na potencijalnu gramzivost, nepravdu, mito, reket, korupciju, pranje novca i druge negativne društvene pojave, prema snoviđenju budvanskih sanjara, dovešće se u pitanje stabilno funkcionisanje našeg pravnog poretka, a time i ukupnog društvenog sistema.

Zato u njihovim snovima dominantno figurira krucijalna činjenica da  vladavina prava i regularna tržišna utakmica, u kojoj neće postojati prečice za privilegovane pojedince, sa – razumije se – nasušnim socijalnim korektivima, postanu pokretačka snaga budvanskog sveopšteg društvenog, kulturnog i materijalnog napretka. Samo zdrava konkurencija ideja, preduzetničkih inicijativa i programa, uz tradicionalno crnogorsko čojstvo i izgrađeni osjećaj za pravo, pravdu i pravicu, može doprinijeti ostvarivanju naših evropskih vizija i preokupacija.

U poštovanju zastupanih principa vladavine prava, budvanski sanjari smatraju da naša opština ima i dodatni istorijski motiv i podsticaj, s obzirom na to da je na njenoj današnjoj teritoriji, u Stanjevićima, davne 1798. godine, izglasan prvi crnogorski zakonik – Zakonik opšti crnogorski i brdski (tzv. Zakonik vladike Petra I Petrovića), kojim su postavljeni pravni temelji moderne crnogorske države.

 

6. Raskošni cvijet budvanskog kulturnog identiteta

 

U svojoj bujnoj mašti budvanski sanjari se bezrezervno zalažu za očuvanje, unapređenje i valorizaciju budvanskog višemilenijumskog civilizacijskog kontinuiteta, koji nedvosmisleno potvrđuje da je Budva – figurativno rečeno – prije sebe rođena, i to „u mitu Helena starih“.

Njihov najnoviji dosanjani san da je tebanski kralj Kadmo osnovao Budvu prije gotovo tri i po hiljade godina i, s tim u vezi, naslagani kulturni slojevi predstavljaju grandiozni mitsko-istorijski kapital koji može Budvansku rivijeru učiniti drugačijom i prepoznatljivijom od drugih turističkih destinacija na obalama Sredozemlja.

U tom kontekstu jedan od strateških zadataka našeg daljeg društveno-ekonomskog i turističkog razvoja mora biti usmjeren na osvježavanje i revitalizaciju autentičnog mediteranskog identiteta Budve. Kako ističu budvanski sanjari, sami nerv tog budvanskog kulturnog identiteta se zasniva na bogatom i raznolikom graditeljskom i spomeničkom nasljeđu koje je nastalo u dramaturgiji proteklih vjekova, epoha i milenijuma.

Pošto je ovo vrijedno nasljeđe prilično zapostavljeno i skriveno od očiju javnosti, oni snuju lijepe snove da ono konačno postane okosnica prestižnog i izražajnog brend identiteta budvanske kulturne i turističke  destinacije.

 

7. Cvijet za Budvanski Akropolj pod okriljem Budve

 

Jedan od najčešćih snova budvanskih sanjara odnosi se na vraćanje Budvanskog Akropolja (kompleksa objekata na Citadeli) pod okrilje i punu ingerenciju grada i njegovih institucija kulture.

Oni s razlogom ističi da je prije 15-ak godina Citadela nepromišljeno i nesrećno privatizovana. Time je ovaj toliko mitsko-istorijski vrijedan i prepoznatljiv lokalitet, na kome je tebanski kralj Kadmo (Evropin brat) još u XV vijeku stare ere utemeljio grad Butoe, počeo postepeno da zamire i gubi na značaju, što se veoma negativno odrazilo na kvalitet ostvarivanja brojnih kulturnih programa i manifestacija od šireg društvenog interesa.

Kada je obavljena privatizacije Budvanskog Akropolja pozorišne predstave prestižnog festivala „Grada teatra“ i druge kulturne manifestacije nijesu se više – zbog promijenjenih svojinskih odnosa – odigravale na njegovim adaptiranim scenskim prostorima. Tako je ovaj poznati festival ostao bez glavne pozornice, odnosno bez svog zaštitnog znaka – Citadele.

Iz tih razloga nepopravljivi budvanski sanjari stalno iznova emituju snove da opština Budva što prije artikuliše svoj vitalni interes i da, u dogovoru sa postojećim vlasnikom, otkupi svoj Akropolj. Time bi se stvorili neophodni preduslovi da kompleks objekata na Citadeli (ostaci crkve Sv. Marije, bedemi, kule, nekadašnja vojna kasarna, ambijentalni scenski prostor i dr.) ponovo bude „epicentar“ i centralna pozornica brojnih kulturnih, turističkih i drugih relevantnih društvenih dešavanja.

 

8. Cvijet Svetog Stefana kao crnogorskog brenda

 

U snovima budvanskih sanjara često dominira zalaganje da Sveti Stefan ponovo bude vodeći crnogorski nacionalni i turistički brend.

U vezi s tim oni s pravom naglašavaju da je grad-hotel „Sveti Stefan“ šezdesetih, sedamdesetih i osamdestih godina prošlog vijeka bio perjanica i biser jugoslovenskog i crnogorskog turizma. Tako je 1964. godine uvršten među deset najekskluzivnijih hotela u svijetu, da bi 1972. godine ovom jedinstvenom gradu-hotelu bilo uručeno najveće međunarodno turističko priznanje – „Zlatna jabuka“, koju dodjeljuje Međunarodna federacija turističkih novinara i pisaca. Pored toga, OOUR „Sveti Stefan“ je 1980. godine postao nosilac najvećeg državnog priznanja SFRJ – nagrade AVNOJ-a.

Njegovim davanjem pod zakup, prvi put tokom devedesetih godina XX vijeka, odnosno drugi put tokom prve decenije XXI vijeka, hotel „Sveti Stefan“ je mnogo izgubio od svoje ekskluzivnosti i prepoznatljivog šarma. Eroziji nadaleko čuvenog imidža „Svetog Stefana“ naročito je doprinijelo njegovo neshvatljivo petogodišnje „iskopčavanje“ iz turističke ponude Budve i Crne Gore, zbog izuzetno sporog i nesihronizovanog obavljanja poslova tehničke rekonstrukcije od strane zakupca. Time je nanijeta ogromna i nenadoknadiva šteta ugledu Crne Gore kao prestižne turističke destinacije.

Stoga budvanski sanjari stalno dozivaju sunce da zdušno pomogne oko definitivnog iznalaženja najefikasnijeg načina reafirmacije narušenog imidža ovog jedinstvenog grad-hotela, kako bi po njemu država Crna Gora, a time i Budva, bile ponovo prepoznatljive na svim meridijanima naše planete.

 

9. Cvijet petrovačkog mediteranskog šarma

 

U odnosu na ostala turistička mjesta na Budvanskoj rivijeri, Petrovac je – slijedeći matricu relativno skladnog urbanog razvoja – dugo uspijevao da održi i zaštiti svoj prostorni integritet. Međutim, u proteklim godinama i petrovačko područje se našlo pod snažnim „terorom“ tzv. građevinskog lobija. Zbog ekspanzije ne-turističke gradnje stanova i apartmana za tržište, Petrovac je postepeno počeo da gubi ambijentalne karakteristike slikovitog primorskog gradića.

Imajući naprijed navedeno u vidu budvanski i petrovački sanjari u svojim snovima posebno prizivaju zaštitu i unapređenje petrovačkog mediteranskog urbanog šarma i očuvanje privlačnog pejzažnog diverziteta, kao i punu afirmaciju njegovih brojnih svjetlucavih viševjekovnih civilizacijskih tragova, kulturnih slojeva, mitova i legendi. Sve to je – prema viziji ovih nepopravljivih sanjara – naročito važno za kreiranje održive i prosperitetne budućnosti Petrovca, koji predstavlja značajnu kariku u dinamičnom i efikasnom društvenom i materijalnom razvoju cijele budvanske regije.

 

10. Cvijet na putu Kadmove sestre Evrope

 

U raznovrsnim snovima budvanskih sanjara snažno figurira zalaganje da Budva, Bečići, Sveti Stefan i Petrovac, kao i čitava Crna Gora, punim jedrima zaplove na putu Kadmove sestre Evrope (po kojoj je naš kontinent i nazvan), s tim da – pri tome – ništa ne izgube od svojih prepoznatljivih raskošnih vrijednosti, kojima će se permanentno oduševljavati i vraćati brojni savremeni turistički nomadi.

Drevni helenski mit kaže da je Kadmovu sestru Evropu oteo Zevs. Tragajući za njom Kadmo je iz Sidona (Fenikija) stigao u grčku Beotiju, gdje je osnovao grad Tebu. Primoran da u poznim godinama napusti Tebu, Kadmo je, sa svojom suprugom Harmonijom, došao među Enhelejce (ilirsko pleme), gdje je u XV vijeku stare ere utemeljio grad Budvu.

Danas, tri i po hiljade godina kasnije, Budva teži da, sjećajući se svog osnivača, postane istinski dio (Kadmove sestre) Evrope, tako što će dosljedno slijediti cvjetanje ovih deset budvanskih mediteranskih cvjetova, koji će joj donijeti sveopšti društveni, ekonomski i kulturni preporod i napredak.